ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΑΣΚΛΗΠΙΟ

Κείμενο από τον Καραγεωργίου Φ. Ιωάννη
Φωτογραφίες από το αρχείο του Οικονομίδη Γιώργου

Αν είστε σεμνότυφοι ή δεν σας «πάνε» ή δεν σας αρέσουν τα «αδιάντροπα» καλό θα ήταν να σταματήσετε εδώ και να μην προχωρήσετε περισσότερο στο διάβασμα, ….

Απόκριες στο Ασκληπιείο το 1960 περίπου

..... αλλά από ότι βλέπω είσαι και εσύ Σκληπενός/ή κατά κανόνα ανάλατος αφού η νοοτροπία μας ,τα αστεία μας κατά τους γείτονες μας,(εννοώ τα χωριά ) ήταν άνοστα και ανάλατα. Αφού και ο κατά την παράδοση Δεσπότης που μας αποκάλεσε «ανάλατους» ήταν προκατειλημμένος.
Το κλασικό μας παραδοσιακό τραγούδι του γάμου, που όπως οι παλαιότεροι γνωρίζουν, τραγουδιέται «εν χορό» κάπου σε ένα του σημείο ο μπροστάρης αναφωνεί :

«Τις παχιές αποκριές εμοιράζασι ψωλές …………μια γριά, μα τι γριά φώναζε που μακριά , φήστε μου και με καμιά …» .

Αν θέλαμε να βρεθούμε νοερά μια Κυριακή της Απόκρεω στο προπολεμικό Ασκληπιό θα βλέπαμε ότι, κάθε καλή νύφη έπρεπε να μαγειρέψει το καλύτερό της φαγητό κατά κανόνα με κρέας, και να το μεταφέρει στο σπίτι του πεθερού ή εν πάση περιπτώσει στο σπίτι του μεγαλύτερου από την οικογένεια, όπου και θα γινόταν το μεγάλο φαγοπότι.

Στην «γωνιά»,όπου βρισκόταν και το τζάκι, στρωνόταν η τρίχενι σεντόνα και τα προσκέφαλα μπαίναν στην σειρά για να κάτσουν οι άντρες, με κεντρικό πάντα τον μεγαλύτερο στην οικογένεια, και άρχιζε το γλέντι.

Φαγητό ποτό και οπωσδήποτε η ημέρα αυτή ήταν ιδανική για προξενιά (Σιάσματα).

Αφού τελείωνε το φαγητό, το τραγούδι ,ο χορός οι γυναίκες έπαιρναν τα ανήλικα παιδιά στο σπίτι για να κοιμηθούν και επέστρεφαν στο γλέντι για να πάρουν μέρος στο τελικό στάδιο του γλεντιού που ήταν το Κουκούλωμα με την σεντόνα , όπου , όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο λαογράφος μας Στούππος Στέργος, ολόκληρη η οικογένεια σκεπαζόταν με την σεντόνα και γινόταν μια ανείπωτη Διονυσιακή τελετουργία που ακόμη και σήμερα θα μας ήταν αδύνατο να καταλάβουμε ,αφού το τελετουργικό δεν έφτασε ποτέ σε εμάς.
Το έθιμο αυτό θεωρείται πανάρχαιο και έρχεται κατ΄ ευθεία από την αρχαία Ελλάδα και την λατρεία του Διονύσου ,αφού στο Ασκληπιείο την ακολουθούσαμε.

Άλλες εκδηλώσεις λατρείας ήταν το παιχνίδι του Ζιώυρου, ο Σκληπενός σωρός, η Μαρία γκάλλα γκάλλα κλπ .

Το παιγνίδι της τρίχενης σεντόνας ήταν η κατάληξη της ημέρας.

Είχε βέβαια προηγηθεί η Σατυρική περιφορά του Διονύσου όπου γινόταν το πρωί μετά την εκκλησία σε όλα τα καφενεία. Γυναίκες ντυνόντουσαν με ανδρικά ρούχα με τρόπο ώστε να μην είναι δυνατή η αναγνώρισή τους, αλλά ταυτόχρονα φρόντισαν να κατασκευάσουν από δέρμα ανδρικούς υπερμεγέθεις φαλλούς που κρατούσαν μπροστά τους .Στην πομπή μπροστά ήταν ντυμένος κάποιος με δέρμα κατσίκας στο κεφάλι φορούσε κέρατα και στο λαιμό κουδούνες όπως αυτές που φορούσαν στα ζώα . Τα πόδια ήταν ντυμένα με δέρμα με τρόπο ώστε να φαίνονταν, «τραγοπόδαρα». Προφανώς εμπνευσμένο από την ιστορία του τραγοπόδαρου. Οι γιαγιάδες, προγιαγιάδες μας περνούσαν από όλα τα καφενεία, έμπαιναν μέσα, πείραζαν σεξουαλικά του άνδρες και ειδικότερα τους γεροντότερους όπου τους «εβουτούσαν που κάτω» καθόντουσαν πάνω τους τους αγκάλιαζαν ακόμα και τους φιλούσαν με το θάρρος .
Οι άνδρες βέβαια δεν είχαν κανένα δικαίωμα ούτε κάν να ακουμπήσουν τις γυναίκες. Αν παρ΄ όλα αυτά κάποιος άπλωνε το χέρι του παραπάνω τότε όλες μαζί του ορμούσαν και αλίμονο του . Του κατέβαζαν τα παντελόνια ή την βράκα και τον ξεβράκωναν μέσα στο καφενείο, τον έδερναν αλύπητα και ας ήταν και συγγενείς τους. Αυτό το ξέφρενο γλέντι κρατούσε μέχρι το μεσημέρι και αμέσως μετά οι γυναίκες πήγαιναν για μαγείρεμα και ετοιμασίες για το βράδυ που παραπάνω περιγράψαμε .

Να θυμάστε « Το ανάλατο λατίζιστο και έτσι το νοστιμένης. Τον άγριο που τα βουνά δύσκολα το μερώνης» (Τραγούδι του Γιώργη Στεργάκη)

Υ.Σ Τα παραπάνω έθιμα μου τα έχουν περιγράψει λεπτομερώς οι Πέθακας Αναστάσιος, Ματσάγγος Εμμανουήλ και Στέργος Στούππος )